Bez sıkarken, kavanoz kapağını açarken yahut cam silerken el bileğinizde ansızın şiddetli ağrı mı oluşuyor? El bileğinize yüklenerek doğrulmakta zahmet mü çekiyorsunuz? Spor aktivitelerinde el bileğinizde oluşan şiddetli ağrıdan mı yakınıyorsunuz? Cevabınız ‘evet’ ise sıkıntınızın nedeni, el bileğinde gelişen ve ömür kalitesini olumsuz etkileyecek boyutlarda ağrıya neden olabilen ‘ganglion kisti’ olabilir! 

Ellerin en sık görülen uygun huylu kistleri olan ganglionlar, eldeki tüm yumuşak doku tümörlerinin yaklaşık yüzde 50-70’ini oluşturuyorlar. Çoklukla el bileğinin dorsal (sırt) ve volarının (el ayası) yanı sıra parmaklarda da gelişebiliyorlar. Çapı 1-2 cm büyüklüğe ulaşabilen bu kistlerin yaklaşık yüzde 50’si resen geçebiliyor. Şayet kaybolmazlarsa tedavi gerektiriyor, çünkü kozmetik sorun oluşturmalarının yanı sıra el bilek kullanımında şiddetli ağrıya ve ardından işlev kısıtlanmasına da neden olabiliyorlar. 

Acıbadem Fulya Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji / El Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Kahraman Öztürk, el bileklerinde ve parmaklarında görülen ganglionların fark edildiklerinde tabibe başvurmanın kıymetli olduğuna dikkat çekerek, “Bu kistler vakitle el bileğinin hareketlerini önemli boyutlarda kısıtlayabilen şiddetli ağrıya yol açabiliyor. Ayrıyeten bilhassa bağ yırtığı ile birlikte olan ganglionlar tedavi edilmezlerse karpal kemiklerde ilerleyici dejenerasyon ile el bileğinde instabiliteye, yani kararsızlığa, dengesizliğe neden olabiliyorlar.” diyor. 

Yavaş büyüyen şişliğe dikkat!

Dünyada görülme sıklığı ile oranladığımızda ülkemizde her yıl yaklaşık olarak 25 bin bireyde ‘ganglon kistleri’ teşhis ediliyor. Kimlerde nasıl ve neden ortaya çıkacağı bilinmeyen bu kistler bayanlarda daha sık görülüyor. Hastaların en az yüzde 10’unda evvelden belli bir travmatik öykü oluyor ve tekrarlanan küçük travma, ganglion gelişimine yol açabiliyor. İçi müsin, bir öteki deyişle sümüksü sıvı ile dolu bu kistler çoklukla eklem kapsülü, karpal kemikler ortası bağlar, tendon yahut tendon kılıfının üzerinde oluşuyor. Kist düzgün sonlu, beyaz ve yarı saydam görünüyor. Ganglionlar çoğunlukla yavaş büyüyen şişlik ile ortaya çıkıyor. Prof. Dr. Kahraman Öztürk, şişliğe ağrı, güçsüzlük ve kavrama kuvvetinde azalmanın da eşlik edebileceğini belirterek, “Hastalar sıklıkla, artan aktivite devrinden sonra şişliğin büyüdüğünden ve ağrının ek olduğundan yakınıyorlar.” diyor. 

Ağrının nedeni ‘gizli’ ganglion olabilir! 

Özellikle el bileği dorsalinde, şişliğe yol açmadan ağrı ile ortaya çıkan bâtın ganglionlar da sık görülüyor. Bilinmeyen dorsal el bilek ganglionları 5mm’den küçük oldukları için fark edilmeyen kistik lezyonlar olarak nitelendiriliyor. Prof. Dr. Kahraman Öztürk, saklı dorsal el bilek ganglionlarının gözle görülebilen ganglionlardan daha fazla ağrı şikayetine yol açabildiklerini vurgulayarak, “Gizli ganglionlar, açıklanamayan el bilek ağrısının sorumlusu olabiliyor ve orantısız bir formda hassas özellik gösteriyorlar. Bu tip ganglion kistleri el bileği üzerinde kalkma hareketi, kuvvetli kavrama, döndürme hareketi ve spor aktivitelerinde şiddetli ağrıya neden olabiliyor.” diyor. 

Nasıl teşhis ediliyor?

Klinik olarak yumuşak kıvamda şişliğin olması, muayenede bastırınca kist sıvısının hareket etmesi ve kistin ışık geçirmesi (transülliminasyonu) çoklukla teşhis için kâfi oluyor. Kistin uzanımı ve büyüklüğünün kıymetlendirilmesi için ultrason ve karpal kemik tutulum kıymetlendirilmesi için radyografi prosedürüne başvuruluyor. Manyetik rezonans görüntüleme daha çok “gizli ganglion” durumunda gerekli oluyor.  

Tedavi ‘cerrahisiz yöntem’ ile başlıyor

Ganglion kistinin tedavisi cerrahi olmayan sistemlerle başlıyor. El bilek istirahat atel kullanımı ve kuvvetli aktivitelerden kaçınma üzere ameliyatsız usuller ile ganglion kisti yüzde 40-50 oranında bizatihi düzeliyor. El bilek atelinin 3 ay devamlı kullanılmasıyla ağrı ortadan kalkabiliyor ve kist küçülebiliyor. Tekrar de yüzde 60 civarında nüks ihtimali bulunuyor. Kist içeriğinin ultrason eşliğinde boşaltılması biçiminde gerçekleşen tedavide de birebir oranda nüks gelişebiliyor. Prof. Dr. Kahraman Öztürk, volarinde atardamara komşu olan şişliğin istirahat ateli ile küçülmemesi yahut büyümeye devam etmesi durumunda ise cerrahi tedaviye başvurulduğunu belirterek, “El bileğinin dorsal ganglionlarında aktivite ile ortaya çıkan yahut spor sırasında artan ağrıda da cerrahi tedavi uygulanıyor.” diyor. 

Artroskopik cerrahi tercih ediliyor

Cerrahi süreç, ganglion kistinin açık yahut artroskopik (endoskop ile gerçekleştirilen minimal invazif cerrahi) usulle çıkartılmasını içeriyor. Prof. Dr. Kahraman Öztürk, cerrahi eksizyon, yani kitlenin bedenden alınmasının ganglion kistinin tedavisinde altın standart olmaya devam ettiğine işaret ederek, “El bileği dorsalinde şişlikle seyreden kistler ile bilinmeyen dorsal el bilek kistleri artroskopik eksizyon formülüyle başarılı bir formda tedavi edilebiliyor. Pedikül, bir öteki deyişle kist sapı ve tüm ganglion yapısının çıkartılmasını içeren cerrahi teknikler sayesinde kistlerin nüks oranları da kıymetli ölçüde azaldı. Volar ganglionların nüks oranı ise biraz daha yüksek oluyor.” diyor. 

Ortopedi ve Travmatoloji / El Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Kahraman Öztürk, ganglionun artroskopik olarak bedenden çıkartılmasında açık cerrahi ile birebir muvaffakiyet oranı elde edildiğini belirterek, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Ayrıca açık cerrahi sonrasında el bileğinde kısmi hareket kısıtlılığı, enfeksiyon, nöroma (sinirin yeterli huylu tümörü), yara izi ve keloid görülebiliyor. Ganglionun artroskopik olarak çıkartılması sonrasında ise kozmetik olarak daha az yara izi kalıyor ve hasta el bileğini daha erken kullanmaya başlıyor.” 

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı